MUZYKA-POEZJA-TEATR-PLASTYKA-TANIEC

Pitak

Administrator

Dołączył: 2020-05-04

Liczba postów: 210

Barwa głosu - środki ekspresji słownej

.

Takie określenia głosu, jak: złoty, srebrny, spiżowy, aksamitny, jedwabny, szklany, matowy, drewniany świadczą, że barwa jest odczuwana jako plastyczna cecha zjawiska mowy.

Barwa dźwięku i słowa zależy od:

1.    budowy i kształtu przestrzeni rezonansowych narządu głosowo-wymawianiowego, głównie od rezonansu jamy ustnej (maski), w której powstają formanty (tony decydujące o kolorze dźwięku),

2.     warsztatu fonacyjno-artykulacyjnego.

Ad 1.
Wydychane powietrze (fala akustyczna rozchodząca się kuliście od głośni) z jamy gardłowej może wychodzić na zewnątrz przez nos lub  usta.
U osób z normalnie rozwiniętymi i ukształtowanymi narządami mowy istnieje możliwość zupełnego zamknięcia wejścia z jamy gardłowej do jamy nosowej. Służy temu przede wszystkim podniebienie miękkie zakończone języczkiem. Zbyt krótkie podniebienie miękkie czy rozszczepione, nie może zamknąć  jamy nosowej. Podobnie zachowuje się podniebienie w stanach chorobowych. Rezonator nosowy będzie więc włączony przez cały czas. Wszystkie dźwięki mowy będą unosowione. Nazywa się to nosowaniem otwartym.

Jama nosowa jest rezonatorem o stałym kształcie. W wypadku wystąpienia polipów będzie ona cały czas zamknięta dla swobodnego przepływu powietrza. W czasie szybkiej artykulacji nie wpłynie to zasadniczo na postać fali głosowej. W czasie artykulacji zwolnionej efekt tego zablokowania ujawni się jako nosowanie zamknięte.

Barwa fali zależy także od podniebienia twardego, dziąseł i zębów. Rozszczepy mogą również przebiegać przez podniebienie twarde, dziąsła i nawet wargę górną. Wtedy wytworzenie dźwięków mowy o określonej strukturze jest utrudnione , a nawet niemożliwe. Rozszczepy  wymagają leczenia specjalistycznego u foniatry chirurga.

Zbyt wielkie wysklepienie podniebienia  (tzw. podniebienie gotyckie) może mieć wpływ na powstawanie zaburzeń mowy.

Również brak przednich zębów, zbyt duże odstępy między zębami, wysunięcie szczęki i zębów (górnych i dolnych) do przodu mają  wpływ na zaburzenia mowy, szczególnie przy dźwiękach dentalizowanych; jest też najczęściej przyczyną seplenienia.

Wargi wysuwają się do przodu, zaokrąglają, rozsuwają  na boki, kontaktują  z zębami, z sobą. Wargi bierne powodują, że mowa jest bezbarwna i płaska.

Ad 2.
Barwa jako środek artystyczny może pełnić różne funkcje interpretacyjne. Ta sama wypowiedź może mieć różne znaczenie. W zależności od zabarwienia uczuciowego, oceny moralnej, czy estetycznej posługujemy się odpowiednim doborem wyrazów, zwrotów i nadajemy im temperaturę zimną lub ciepłą. Mówimy miękko lub twardo, smutno – radośnie.

W poezji i prozie artystycznej często spotykamy się ze swoistymi połączeniami wyrazów i przenośniami, nie spotykanymi w mowie potocznej. Poeci lubią metafory mające charakter animizacji lub personifikacji.

Nadal aktualnym zagadnieniem jest granica brzmieniowego naśladownictwa natury (onomatopeja). Wiele jest sądów przeciwnych nadmiernemu koloryzowaniu żywego słowa, ale skoro jest wiele tekstów z elementami onomatopei, trudno w recytacji ten fakt ignorować.

Dla należytego wykonania utworu, dla nadania całości odpowiedniego wyrazu można używać w czasie ćwiczeń szeregu określeń i znaków artykulacyjnych, wskazujących sposób wydobycia i formowania dźwięku.

Można w tej dziedzinie korzystać z doświadczeń muzyki, np.

-    staccato – odrywać, skracać dźwięki mniej więcej o połowę (oznaczenie nad 
                        wyrazami: kropka)
-    portato – płynne, nieostre oddzielanie od siebie dźwięków, sylab, ale wyraziste 
                       wymawianie (m oznaczenie: kropki nad wyrazami połączonymi łukiem),
-    legato – płynnie (oznaczenie: wyrazy łączone łukiem)

Można także korzystać z innych określeń dotyczących sposobu wykonania utworu, np.
-    agitato  – niespokojnie, burzliwie
-    animato – z ożywieniem
-    apassionato – gwałtownie
-    con amore – z uczuciem
-    cantabile – śpiewnie
-    con brio – z życiem
-    con dolore – z boleścią
-    grazziozo – z wdziękiem
-    dolce – słodko
-    espressivo – wyraziście
-    giocoso – wesoło
-    leggiero – lekko
-    marcato – podkreślając
-    pesante – ciężko
-    risoluto – śmiało
-    scherzando – żartobliwie
-    sostenuto – powściągliwie
-    subito – nagle
-    triste – smutnie

Tyle uwag ogólnych na temat barwy głosu.

Proszę o możliwie dokładny opis swoich problemów, potrzeb i zamierzeń oraz możliwości wykonawczych związanych z wiekiem, budową narządów mowy, wadami i zaburzeniami mowy, regionem lub miejscem zamieszkania, wykształceniem zawodem itp.

Władysław Pitak , logopeda

@

Polecam właśnie to:

płyta dvd z ćwiczeniami oddechowymi pn. PRANAJAMA
Pokaz w wykonaniu hinduskiego lekarza Raviego Javalgekara,
w opracowaniu polskiego muzykoterapeuty Władysława Pitaka.

Produkcja:  LOGOS  - Koszalin

Szczegółowe informacje i zamówienia:

biuro@logos.dt.pl

.